تحول ديجيتال بهمثابه يکي از مفاهيم تحول کسبوکار، به بيان ساده، به ادغام فناوري در سازمانها يا کسبوکارهايي گفته ميشود که با هدف ايجاد تحول شگرف صورت ميگيرد. اين تحول براي تحقق بايد در سراسر سطوح و فرايندهاي کاري رخ دهد تا سودمندي و منافع ناشي از آن شکوفا شود. البته استفاده از فناوري و ابزارهاي متکي به آن، بهتنهايي دستاوردي درپي نخواهد داشت و موفقيت در گرو «توانمندسازي مهارتهاي نيروي انساني» و «تحول در الگوهاي ارزشآفريني» نسبت به تحولات ديجيتال در سازمان است.
تحول ديجيتال، مسئله اين است
اکنون خانهنشيني همزمان مردم جهان و همنشيني آنها با فناوري و بهرهمندي از منافع آن، در نوع خود بيسابقه است. از همينرو، اهميت ICT بيش از گذشته هويدا شده و ضرورت بهکارگيري ظرفيتهاي آن در تمام سطوح کسبوکار، تغيير رويکرد و استراتژي سازمانها در انطباقپذيري حداکثري با تحولات ديجيتال يکي از بنياديترين راهکارهاي نجاتبخش در ادوار کرونا و پساکرونا خواهد بود. هرچند در دوران اضطرار، دولتها بخش محدودي از زيانهاي بهوجودآمده را با اعطاي بستههاي حمايتي بهمنظور نجات بنگاهها و رفاه مردم جبران خواهند کرد، اما در رابطه با بحران کرونا، شرايط تابعي است از رفتار مردم که در دوران فعلي و پساکرونا شاهد تغييراتي شگرف خواهد بود. اين يادداشت به چند راهکار کاربردي براي استفاده از ظرفيتهاي بالقوه تحولات ديجيتال در سازمانها و کسبوکارها اشاره ميکند، با اين پيشفرض که مخاطرات ناشي از کرونا در تمام حِرَفِ مختلف، فرايندهاي ديجيتالسازي را بهطرز معجزهآسايي شتاب ميبخشد.
گسترش قلمرو با حضور در فضاي مجازي
نظامهاي متکي بر خردهفروشي آنلاين در سراسر جهان، با كاهش مراجعات مردم به فروشگاهها و مراکز خريد و اصطلاحا با کوچکشدن بازارها رشد ميکنند. به عنوان مثال، در چين مصرفکنندگان به خريد مواد غذايي آنلاين روي آوردهاند و به گفته کمپاني فرانسوي کارفور، ميزان تحويل سبزيجات آنها نسبت به سال گذشته 600 درصد افزايش يافته است؛ همچنين فروشگاه اينترنتي جيدي، يکي از بزرگترين فروشگاههاي خردهفروشي آنلاين در چين، در مدت مشابه، فروشي بيش از چهار برابر را تجربه کرده است. شما دير يا زود، با اين شتاب فزاينده در فضاي مجازي، بايد براي خلق يک هويت آنلاين بيش از گذشته تلاش کنيد. بنابراين بايد با ايجاد يک وبسايت يا اپليکيشن تلفن همراه، قلمرويي جديد و سودمند، متناسب با نيازها و خدمات خود خلق کنيد و توانمنديهاي سازمان خود را براي گسترش حضور در بازارهاي ديجيتال تقويت کنيد. اين اتفاق باعث ميشود که سازمان يا کسبوکار شما تا حد قابل توجهي از مخاطرات احتمالي که بازارهاي سنتي را تهديد ميکند در امان بماند و در زمان بحران پايدارتر فعاليتهاي خود را راهبري کنيد. البته از اين موضوع غافل نشويد که متناسب با تحولات ديجيتالي، توانمندسازي نيروي انساني و نحوه فعاليت در زيست بومي جديد را بايد در دستور کار قرار دهيد.
درصورتيکه از گذشته فعاليتهاي خود را ازطريق وبسايت يا اپليکيشن تلفن همراه دنبال ميکنيد، موقعيت بسيار بهتري داريد و بايد علاوه بر بهبود زيرساختهاي فني و امنيتي به عوامل کليدي زير توجه کنيد تا در شرايط بحراني با افزايش تقاضا و رشد کاربران، با موفقيت و اطمينان بيشتري به فعاليت خود ادامه دهيد.
بهينهسازي رابط کاربري براي تلفنهاي همراه (Responsive & Mobile Friendly)
بهينهسازي تجربه کاربري (Optimize UX)
بهينهسازي براي موتورهاي جستوجو (Search Engine Optimization)
توليد محتوا براساس استراتژي و چرخه عمر (Content Strategy)
اندازهگيري اثربخشي (Measuring Effectiveness)
تقويت بازاريابي ديجيتال (Strengthen Digital Marketing)
هرچند با فراگيربودن اينستاگرام و تلگرام در کشور ما، کانالهاي تازهاي براي فروش، بازاريابي و توزيع کالاها و خدمات فراهم شده است، اما سرمايهگذاري شما روي وبسايت و اپليکيشن اختصاصي ميتواند به عنوان مرکز اصلي کسبوکار شما در فضاي مجازي، نقش بسزايي در ارتقا و بهبود مناسبات کاريتان ايفا کند.
فرهنگ کاري جديد با محيط کار مجازي
متأسفانه تا امروز پديده «کار در منزل» در ايران به دلايلي مثل حفظ سطح کيفي فعاليتها در محيط خارج از کار و عدم اطمينان و اعتماد متقابل کارمند و کارفرما و عوامل ديگر، به امري مهم در فرهنگ کاري تبديل نشده است، اما با توجه به محدوديتهاي حضور افراد در محيط کار، فرصت مغتنمي بهوجود آمده تا شما در فرايندهاي کاري خود که بينياز از حضور فيزيکي است، بازنگري جديتري داشته باشيد و با اتکا به فناوري از مزاياي محيطهاي مبتنيبر ابر (SaaS) بهرهمند شويد. ويژگي باز اين محيطها، اشتراکگذاري و ويرايش اسناد بهطور ايمن، مديريت وظايف و پروژهها، دسترسي به ابزارهاي تجزيه و تحليل و امکاناتي نظير چتروم است.
طبيعي است که شما با توجه به ماهيت فعاليت خود نميتوانيد از يک قاعده کلي براي انجام کار در منزل پيروي کنيد، اما ميتوانيد با مهاجرت از محيط کار فيزيکي به يک پلتفرم آنلاين که الزامات کليدي کار شما را برآورده ميکند، فعاليتهاي سازمان خود را راهبري کنيد و بر اهداف ويژه خود متمرکز شويد. به ياد داشته باشيد که سرمايهگذاري در استقرار پلتفرمهاي آنلاين بهمنظور دورکاري نهتنها هزينه به حساب نميآيد، بلکه ارزش افزوده مهمي براي سازمان شما به ارمغان ميآورد، زيرا در عصر ارتباطات و تکنولوژي، معيار سنجش سازمانها، ميزان دارايي ديجيتال آنها است.
انعطافپذيري و افزايش رضايت و بهرهوري نيروي انساني و اصطلاحا تمرکز بر استراتژي درهاي باز (امکان ارتباط مستقيم بين مدير و کارمند بهصورت پيامهاي متني و تصويري) از مزيتهاي رقابتي مهاجرت به قلمرو اين پلتفرمها است. بنابراين اگر در اجراي دورکاري و ايجاد محيط کاري آنلاين اهتمام داريد، پلتفرمهاي آنلاين فراواني متناسب با مشاغل شما وجود دارند که از جمله ميتوان به Trello براي مديريت تيمها zoom براي جلسات ويديويي از راه دور و zapier براي مديريت گردش کار اشاره کرد.
رونق اقتصاد ديجيتال در دوران رکود
با گسترش فناوريهاي ديجيتالي و تأثير آن بر صنايع توليدي و خدماتي و همچنين شکلگيري تجارت الکترونيک، مفهوم اقتصاد ديجيتال مطرح شد که تا امروز نظريهپردازان زيادي به مفهومسازي آن پرداخته و برخي آن را موج چهارم انقلاب صنعتي ناميدهاند. در اين اقتصاد، ارزشآفريني در کسبوکارها برپايه دانش و نوآوري با اتکا به فناوريهاي ديجيتال است و با ظهور پلتفرمهاي ديجيتالي مختلف، ماهيت بازارهاي اين عرصه هم تغيير کرده است.
با توجه به اين تحولات، در نظر داشته باشيد که ميليونها مصرفکننده هم در يک شرايط رکود اقتصادي هوشمندانهتر نسبت به خريد اقدام ميکنند و نسبت به قيمتها حساستر ميشوند، زيرا امکان مقايسه قيمتي بهراحتي براي آنها، فارغ از مکان و زمان فراهم است. از طرفي، طرح فاصلهگذاري فيزيکي به عنوان راهکاري درازمدت، امکان خريدهاي حضوري مردم را به حداقل ميرساند و بديهي است که سرمايهگذاري روي هر شکلي از فناوري که بشر را بدون تماس فيزيکي در انجام امور کمک کند، رشد اقتصادي را درپي خواهد داشت.
از همين رو، مشاغل مبتنيبر پلتفرمها در عرصههاي آموزشي، دولت الکترونيک، پزشکي آنلاين، خردهفروشيها، بانکداري و بيمه الکترونيک و سرگرمي از مهمترين صنايعي هستند که در آيندهاي نهچندان دور با سرمايهگذاري در فضاي ديجيتال جهش عظيمي را تجربه ميکنند، زيرا مدل تجاري اين کسبوکارها مقياسپذير (Scalable digital business) است و ارزش خود را از جوامعي که براي آنها خدمت ميکنند، به دست ميآورند و اثر شبکهاي منبع اصلي ايجاد ارزش و مزيت رقابتي در آنها است.
تکيهگاهي به نام کلاندادهها؛ تحليل و تصميمگيري
يکي از دستاوردهاي بهکارگيري هوش مصنوعي در صنايع مختلف، پيدايش مفهوم کلان داده است که به عنوان يکي از مهمترين داراييهاي هر سازمان و کسبوکاري، نقشي مؤثر در فرايند تصميمگيري هوشمند دارد. بهطورکلي هوش مصنوعي داراي دو مفهوم کليدي يادگيري ماشين و شبکههاي عصبي است که کلاندادهها در سطح يادگيري ماشين، بيشترين کاربرد را دارند و شايد بتوان ادعا کرد که بدون وجود آنها، هوش مصنوعي از مهمترين قابليت خود يعني يادگيري ماشين بازميماند. به همين دليل است که در چند سال اخير، دادهها جايگاه و ارزش بسيار زيادي براي همه سازمانها و کسبوکارها پيدا کردهاند و همه آنها در تلاش براي استخراج و تجميع دادهها از مصرفکنندگان خود هستند. به يمن وجود کلاندادهها، تصميمگيري دادهمحور (Data-Driven Decision Making) به عنوان يک فرهنگ جديد تصميمگيري و همچنين يک تخصص وارد دنياي فناوري شده است و کسبوکارهاي زيادي با تکيه بر ابزارهاي تحليل کلان داده، به جاي اتکای صرف بر تجربه، نسبت به رقباي خود در بحرانها هوشمندانهتر تصميمگيري و عمل ميکنند.
اگر شما در کسبوکار خود قادر باشيد، دادهها را بهموقع جمعآوري و با استفاده از ابزارهاي هوش مصنوعي، تحليل دقيقي از روندها و رخدادهاي پيشروي سازمان خود داشته باشيد، خواهيد ديد که تا چه حد ميتوانيد در بحرانها، با پيشبينيپذيري از پيامدهاي احتمالي وقايع داخلي و خارجي بکاهيد.
کلام آخر
تحول ديجيتال زمينههايي را براي شما فراهم ميکند تا ارزشهاي بيسابقهاي را به مشتريان خود ارائه دهيد، اما اين شکوفايي نيازمند بينش و نگرشی عميق است تا رشد و سودآوري را براي کسبوکار شما درپي داشته باشد. به ياد داشته باشيد که تحول ديجيتال هرگز نقطه پايان ندارد و شما بايد همواره راهکارهاي ديجيتال براي حل مسائل خود در تمام سطوح اتخاذ کنيد.
در اين يادداشت تلاش شد تا راهکارهاي مؤثري بهمنظور بهکارگيري از ظرفيتهاي تحول ديجيتال تشريح شود، اما صاحبان کسبوکار و رهبران سازمانها بايد فراتر از اين مفاهيم درباره فناوريها و نوآوريهاي صنايع خود شناخت کافي کسب کنند تا فرصتهاي طلايي را از دست ندهند و براي تحول ديجيتال نيز خود را آماده کنند.
منبع: روزنامه شرق، شماره 263464، 14 اردیبهشت 1399