کتاب «مردم چرا به سينما مي روند؟!» (نگرشي متفاوت به سياست گذاري سينما در ايران) نوشته دکتر «داود ضامني» عصر سه شنبه 21 آذر در سالن زنده ياد عباس کيارستمي بنياد سينمايي فارابي رونمايي شد.
به گزارش روابط عمومي بنياد سينمايي فارابي، در اين نشست حجت‌الاسلام والمسلمين سيدمحمود دعايي، دکتر عزيزالله تاجيک اسماعيلي، محمدعلي نجفي، اميرحسين علم‌الهدي مدير گروه سينماي هنر و تجربه، عليرضا تابش مديرعامل بنياد سينمايي فارابي و نويسنده اثر حضور داشتند.

عليرضا تابش: گفت‌وگوها منجر به ارتقاي فرهنگي سينما شود
عليرضا تابش مديرعامل بنياد فارابي گفت: توسعه گفتمان فرهنگى در سينماي ايران نيازمند گفت‌وگو، مباحثه و بررسي جلسات نقد و بررسي و طرح پرسش‌هاى نو و اساسى است. چه خوب كه منتقدان، روزنامه نگاران، پژوهشگران و اهالى سينما با درك درست از زمانه در بستر شبكه‌هاى اجتماعى درباره مسائل سينما گفت‌وگو مي‌کنند اما ضرورى است كه اين پرسش‌ها و گفت‌وگوها رودررو و در فضاى صميمى درباره مسائل مهم سينماي امروز و آينده طراحي و برگزار شود.
تابش در ادامه گفت: بنياد سينمايى فارابى با همين رويكرد از ابتداي سال جاري جلساتي را تشکيل داد، از جمله دو جلسه که با کارگردانان فيلم اولي و فيلم دومي و با حضور رياست سازمان سينمايي برگزار شد، در آن جلسات مباحث مهمي حول مسائل سينماي ايران مطرح شد و سينماگران توانستند دغدغه‌ها و سؤالات خود را مطرح كنند و در فضايى فرهنگى گفت‌وشنود داشته باشند.
مديرعامل فارابي افزود: سلسله گفت‌وگوهاي سينمايي حول محور \"پژوهش‌ها و كتاب‌هاى سينمايى\" در بنياد سينمايي فارابي طراحي شده است ؛ از جمله معرفي کتاب «مردم چرا به سينما مي‌روند؟» اثر دکتر داوود ضامني، که ايشان اين سوال مهم را در قالب يك پژوهش مطرح کرد و به دنبال پاسخ براي اين پرسش اساسي که چرا اصولا در ايران مردم به سينما مي‌روند و يا «مردم چرا کمتر به سينما مي‌روند؟».
مديرعامل بنياد سينمايى فارابى شناخت فرصت ها و تهديدها و ضعف ها و قوت ها در سينماى ايران را مستلزم برنامه‌ريزى براى آينده دانست و افزود: واقعيت اين است وقتي با دست اندرکاران صنعت سينما در جهان و منتقدان خارجى روبرو مي‌شويم درباره توفيقات و عظمت سينماي ايران صحبت‌هاي زيادي داريم و سينماي ايران نيز براي مردم جهان و مخاطبان خود حرف‌هاى بسيار دارد. اما اين سينما در درون خود نيز نيازمند گفت‌وگوي بيشتري براي ارزيابي و بررسي مشکلات پيش رويش است.
تابش در ادامه گفت: سينما يک هنر مرکب است و براى توليد يك اثر سينمايى علوم و هنرهاى مختلف بايد درک شود. در جشنواره امسال کودک و نوجوان اصفهان يک کارگروه تحت عنوان «علوم بين رشته‌اي» درباره سينماي کودک تشکيل شد که عمدتا دانشجويان درباه سينما و مسائل مرتبط با آن بحث و گفت‌وگو مي‌کردند و اين گفت‌وگوها نيازِ سينماي امروز است. بايد در سينما مسائل مهم فرهنگي را در کنار مسائل اقتصادي و بين المللى و تکنولوژي‌هاي نوين همزمان دنبال کنيم پس ضروري است که بين دست اندركاران سينما در بخش خصوصى، دولت، نهادهاى هنرى و علمى اين گفت‌وگوها به طور مرتب سازماندهى و برگزار شود.
تابش اظهار اميدوارى كرد که تداوم اين نشست‌ها و گفت‌وگوها منجر به ارتقاي فرهنگي سينما شود.

دکتر عزيزالله تاجيک اسماعيلي: ديدن فيلم و سينما در رويکردهاي هنري و گفتمان‌هاي اجتماعي
در ادامه دکتر عزيزالله تاجيک اسماعيلي، داور جشنواره رشد و قائم مقام انجمن روانشناسي اجتماعي ضمن تشريح تقابل و رابطه علم و هنر و اثر متقابل اين دو پديده بر طرز تفکر انسان گفت: من به عنوان يک کاربر سينما يک نگاه تجربي و علمي از حوزه روانشناسي اجتماعي به سينما داشتم. علم و هنر از دو نقطه حرکت مي کنند اما در يک نقطه مشترک به هم مي‌رسند، روي اشتراکات و ابتکارات و نوآوري‌ها تکيه مي‌کند. علم به هنر ويژگي خاصي مي‌بخشد تا مخاطب فکرش را طيران و سيلان دهد.
تاجيک اسماعيلي درباره آنچه که باعث تشويق و ترغيب افراد به فيلم ديدن و سينما رفتن مي‌کند، گفت: محصول سينما بايد نو و متفاوت باشد تا مردم را به سينما بکشاند و کار هنرمند هم اين است تا موضوعات تکراري را با بياني نو ارائه کند. نوآوري ويژگي اساسي تمامي هنرهاست. سينما از نظر شناختي با فعال کردن حس کنجکاوي انسان او را به درک مفاهيم عميق‌تر زندگي وادار مي‌کند.
وي عنوان کرد: اگر محصول هنري مثل فيلم توليد شود، آزادي عملي براي ادراک مخاطب ايجاد مي‌شود که بر ذهن مخاطب تاثير گذار خواهد بود. اين دو خصوصيت آزادي عمل و کنجکاوي هستند.
تاجيک اسماعيلي گفت: دو خصوصيت روان شناختي به هم پيوند مي‌خورد؛ يکي هويت و شناخت، ديگري صفت ذاتي انسان با عنوان خودمختاري و آزادي عمل؛ اينکه انسان احساس کند رهاتر از محيط پيرامون عمل کند و آنطور که مي‌خواهد فکر و عمل کند. همين ويژگي يکي ديگر از مسائل روان شناختي انسان را فعال مي‌کند که در يکي دو دهه اخير در مباحث علمي به آن خيلي توجه مي شود و آن پيوند عاطفه و شناخت است.
وي يادآور شد: نظام فکري ما حول محور منطق مي‌گردد، اما نظام احساسي ما حول محور عشق و عاطفه مي‌گردد. در قديم اين دو را معارض و رقيب هم مي‌دانستند اما امروزه ما به سمت تحليل اين دو بعد مستقل زندگي رواني انسان‌ را تحقيق کنيم که وجوهات تفاوت و اشتراک آن کدام است. در هنگام ساخت فيلم خوب يک نقطه تلاقي دارد که براي انسان بسيار لذت بخش و هيجان آور است، به همين دليل است که صنعت سينما براي هميشه هيجان انگيز است.
داور جشنواره رشد با بيان اينکه پيوند بين عاطفه و شناخت در انسان با هنر محقق مي‌شود گفت: فيلم و سينما را بايد در رويکردهاي هنري و گفتمان‌هاي اجتماعي ديد، چون جامعه با تکيه بر اين دو گفتمان مي توانند خلاقيت و نوآوري کنند، افکار خود را بسط دهند و برداشت‌هاي جديدي به دست آوردند و در معرض گفت‌وگوي فکري در موقعيت‌هاي ديگر قرار دهند. اين راهي است براي دستيابي به اشتراکات فکري و ارتباطات رواني در انسانها که دور از ذهن نيست و مولفه‌هاي بسياري براي رونق سينما داريم.

اميرحسين علم‌الهدي: ريشه‌هاي سينما در اتمسفر ادبي شکل مي گيرد
اميرحسين علم الهدي مديراجرايي ودبيرشوراي سياستگذاري سينماي «هنر و تجربه» در ابتداي سخنان خود ضمن تقدير از آقاي تابش به دليل برگزاري جلسات گفتمان سينمايي، درخواست برگزاري نشست‌هاي تخصصي در بخش «هنر و تجربه» توسط بنياد سينمايي فارابي را داد و در ادامه گفت: اعتقاد دارم مردماني که مي‌خواهند موفق شوند چاره‌اي جز متعهد بودن به علم رياضي ندارند، در غير اين صورت بخشي از کار به نحو احسن پيش نخواهد رفت.
علم‌الهدي ضمن تشريح آمار و اطلاعات سينماي جهان در چند سال گذشته افزود: در سال 2016 بالغ بر هفت ميليارد و پانصد ميليون بليط فروخته شد، که حدود شش ميليارد و چهارصد ميليون بليط آن مربوط به 10 کشور صاحب سينماي جهان است و در اين ميان هند با دو ميليارد و پانصد ميليون، آمريکا با يک ميليارد و چهارصد ميليون و کشور چين به ترتيب بيشترين سهم را در فروش بليط داشته‌اند.
وي افزود: سال 95 که بهترين سال سينمايي کشورمان بود حدود 26 ميليون بليط فروخته شد و امسال با توجه به جمع بندي صورت گرفته متاسفانه فروش بليط حداکثر 19 ميليون خواهد بود که ممکن است سرمايه‌گذاري‌هايي انجام شده در سينما را با چالش مواجه کند.
وي با اشاره به اينکه کشور ما در سال 2016 در ميان 80 کشور صاحب سالن سينما در رتبه 50 قرار گرفت، ادامه داد: سينماي ايران در سال 92 به ميزان 7 ميليون (که پايين‌ترين ميزان فروش بليط بود)، سال 93 به ميزان 12 ميليون و در سال 94 به ميزان 14 ميليون بليط فروخته شد.
علم الهدي با اشاره به اينکه در دنيا بيش از 60 هزار سالن سينما وجود دارد گفت: چين با 43 هزار سالن سينما و آمريکا با 40 هزار سالن بيشترين سالن سينما را در اختيار دارند و کشورمان نيز داراي 420 سالن سينما است، اظهار داشت: در آمارهاي بين المللي، سرانه سينما به ازاي هر 10 هزار نفر يک سالن سينما تعريف مي شود که همچنان ايسلند با جمعيتي بالغ بر 450 هزار نفر و 450 سالن سينما توانسته به اين شاخص دست پيدا کند. ايران با حدود سرانه 200 هزار صندلي براي هر 10 هزار نفر در ميان 80 کشور صاحب سينما در رتبه 65 قرار دارد.
مديراجرايي و دبيرشوراي سياستگذاري سينماي «هنر و تجربه» ضمن اشاره به اينکه ايران در حوزه توليد فيلم وضعيت مناسبي دارد بيان کرد: در ايران سالانه حدود 120 توليد فيلم مي‌شود که در اين بخش جزو 30 کشور جهان محسوب مي‌شويم، هند با 2000 فيلم، آمريکا و چين به ترتيب بالاترين جايگاه را در توليد فيلم دارند.
اميرحسين علم الهدي گفت: طبق آخرين سرشماري سازمان آمار و اطلاعات کشورحدود هشتاد ميليون نفر در ايران زندگي مي‌کنند که از اين ميان حدود 24 ميليون نفر روستا نشين و حدود 56 ميليون نفر شهر نشين هستند و از 1180 شهري که در ايران است حدود 78 شهر صاحب سالن سينما هستند.
وي افزود: اگر از منظر شهرنشيني به اين موضوع نگاه کنيم متوجه مي‌شويم حدود 30 ميليون نفر شهر نشين – در کلان شهرها - به سينما دسترسي دارند. از اين تعداد به جز شهر تهران که طي چند سال گذشته سالن‌هاي قابل توجه و پيشرفته‌اي در آن ساخته شده 70 درصد افراد در سالن‌هايي که طي دهه‌هاي گذشته ساخته شده اند و مربوط به نسل اول سينما مي‌شوند، فيلم مي بينند.
علم الهدي اظهار اميدواري کرد در سال آينده بتوان با تمهيداتي که دولت و فعالان سينمايي مي‌انديشند به يک آمار قابل توجهي دست پيدا کرد چرا که در حوزه سينما بايد روبه گسترش حرکت کنيم. برگشت به دو دهه گذشته نويد خوبي براي سرمايه‌گذارها و فيلمسازها نيست.
ايشان با اشاره به اينکه همه مشکلات سينما را در داخل سينما نمي‌توان برطرف کرد، گفت: ريشه‌هاي سينما در اتمسفر ادبي شکل مي‌گيرد، فيلم خوب بستگي به ادبيات خوب، کرسي‌هاي آزاد انديشي و فلسفه دارد.
وي اظهار داشت: همچنان اعتقاد دارم اگر مي‌خواهيم به توسعه سينما دست پيدا کنيم بايد اجازه دهيم فيلم‌هاي خارجي با رعايت شئونات اسلامي در سينماهاي کشور به نمايش دربيايد تا بتوانيم کمبود سالن‌هاي سينمايي را از اين امکان برطرف کنيم. مي‌توانيم حدود 150 فيلم خارجي را در سال نمايش بدهيم. همچنين براي اينکه بخش خصوصي بتواند در سينما حضور مستمر داشته باشد، بايد به مکانيزم‌هايي که کشورهاي توسعه يافته دست پيدا کرده اند دسترسي داشته باشيم و به واسطه توسعه متوازن همه مراحل را به نحو احسن پيش ببريم.
وي در پايان ضمن انتقاد به کساني که نمايش فيلم‌هاي خارجي را مناسب نمي‌دانند گفت: طرفداران فيلم‌هاي خارجي عمدتا صاحب ماشين ايراني هستند و مخالفان فيلم‌هاي خارجي ماشين‌هاي خارجي دارند که اين تضاد سينماي ايران است.

محمدعلي نجفي: قبل از انديشيدن به سينما بايد به تفکر مدرن فکر کرد
محمدعلي نجفي، تهيه‌کننده، کارگردان و فيلم‌نامه‌نويس درباره ذات هنري سينما و ارتباط بين هنر هفتم و فلسفه مطالبي ايراد کرد و گفت: سينما هنري متکثر است که ريشه در مدرنيته دارد. درست است که هر فرد در سالن سينما در يک نشست جمعي فيلم را تماشا مي‌کند اما از لحظه‌اي که چراغ‌هاي سالن سينما خاموش مي‌شود تماشاگر محکوم به تماشاي نگرش کارگردان فيلم درباره زندگي است و در يک جمع به يک نگرش شخصي مي‌رسد.
بحث فيلم ديدن و تماشاي فيلم در سينما دو چيز کاملا جدا از هم هستند. اگر مخاطب در سالن سينما فيلم ببيند در اين اتمسفر جمعي دچار ذهنيتي خاص مي‌شود. نفس سينما با مخاطبان کاري را مي‌کند که فلسفه با خواننده انجام مي‌دهد. قبل از انديشيدن به سينما بايد به تفکر مدرن فکر کرد. مسئولان بايد بدانند که اگر قرار است ما به سينما فکر کنيم پيش از آن بايد به مديريت آن فکر کنيم.

داود ضامني: با ارتقاي سطح تکنولوژي، فيلم ديدن در منزل سهل‌تر شده است
داوود ضامني نويسنده کتاب «مردم چرا به سينما مي روند؟» نيز در اين مراسم اظهار داشت: خوشحالم از اين که اين آيين رونمايي بهانه‌اي شد تا چند گفت‌و‌گوي مهم در سينما شکل بگيرد. من نمي‌توانم خود را مولف اين کتاب بدانم؛ چرا که مولف اين کتاب کساني هستند که گفت‌وگوها با آنها در کتاب شکل گرفت.
ضامني افزود: نتيجه بررسي‌هاي من نشان مي‌داد که تحقيقات کشوري به بررسي دلايل سينما نرفتن مردم معطوف مي‌شد و هميشه سخن‌ها در اين خصوص بود، اما براي من اين سوال شکل مي‌گرفت که با ارتقاي سطح تکنولوژي و اينکه تماشا فيلم در منزل خيلي سهل‌تر از ديدن فيلم در سينما است، چگونه باز هم افرادي هستند که در سينما فيلم مي‌بينند و اين گونه بود که اين موضوع برايم جالب شد. ابتدا به نظرم رسيد که در گام اول با برخي از متخصصان اين حوزه به گفت‌وگو بنشينم تا ديدگاه کارشناسان مورد بررسي قرار بگيرد. من در حدود يک سال توانستم 23 گفت‌وگو را شکل بدهم و به اين موضوع از منظرهاي مختلف پرداخته شد.
وي تاکيد کرد: پرسشنامه‌اي هم استخراج شد که حدود 1044 نفر از کساني که به سينما مي‌روند به آن پاسخ دادند. در ادامه فکر ساخت مدلي شکل گرفت که در آن همه مولفه‌هايي که به چرايي سينما رفتن مردم مي‌پردازد شکل بگيرد. کتابي که امشب رونمايي مي‌شود در واقع 8 گفت‌وگو از آن 23 گفت‌وگو را در خود جاي داده است.
وي يادآور شد: اين کتاب سه بار ويرايش شد و توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسيد. جلد دوم اين کتاب به ديدگاه شهروندان معطوف مي‌شود که سعي کردم با رويکرد پديدار شناسي آن چه که در سينما براي آنها رخ مي‌دهد را کشف کنم. در پايان از همه کساني که در شکل‌گيري اين کتاب به من کمک مي کردند تشکر و اين کتاب را به مادرم تقديم مي‌کنم.
در پايان مراسم که به ميزباني بنياد سينمايي فارابي برگزار شد، از اين کتاب رونمايي به عمل آمد.