اواخر پائيز دو سال پيش بود که مديريت بنياد سينمايي «فارابي»، مرمت خانه «قوام‌السلطنه» را آغاز کرد، بنائي تاريخي با کاربري فرهنگي که دست‌کم از ?? سال پيش توجه چنداني به آن نشده بود،بي‌توجهي که بخش اعظم آن را جداره‌ها و تاسيسات ساختمان تاريخي در زيرزمين شامل مي‌شدند.
به اندازه‌اي که بيشترين درصد توجه‌ها براساس اسناد موجود، علاوه بر زمان ساخت در يک مقطع خاص رخ داده‌ است و پس از آن به مرور نم‌زدگي در طول دست‌کم 30 سال گذشته تا امروز، پايه‌هاي اين بنا را سست کرد چون عمده مشکلات اين بنا در زيرزمين بود و نم کشيدن تاسيسات، رطوبت و پوسيدگي لوله‌هاي آن يکي از مهمترين مشکلات بود.
به گزارش ايسنا، امروز اما مي‌توان گفت «حال خانه‌ي «قوام‌السلطنه» خوب است» ساختمان آجري و قديمي که بيش از ??? سال پيش براي يکي از صاحب منصبان دوره قاجار به نام «احمد قوام» ساخته شد و نخست مکان اقامت خانواده‌اش بود، بعدها به فرهنگسراي نوبهار تبديل شد.
حتي سال ???? به سفارت مصر فروخته شد و هفت سال بعد بانک بازرگاني ايران آن را خريد تا سال ???? که توسط فرح خريداري شد و يکي دو سال بعد، مجموعه فرهنگي نوبهار در اين مکان افتتاح شد و سال ?? موزه آبگينه نيز به اين مجموعه اضافه شد.
در سال‌هاي بعد آسيب‌هاي زيادي به دليل شرايط روز جامعه به اين بناي تاريخي وارد شد و حتي به جاي اين که کلاس‌هاي و برنامه‌هاي هنري، تئاتر و نمايش فيلم در آن برگزار شود، وزارت ارشاد آن را در اختيار يک ستاد گذاشت و پس از چند سال در اختيار بنياد سينمايي فارابي قرار گرفت.


در طول سال‌هاي گذشته، آسيب‌هاي وارد شده به ساختمان تاريخي فرهنگسراي نوبهار يا بنياد فارابي امروزي به مرور زياد شدند، آسيب‌هايي که شايد به چشم ظاهر ديده نمي‌شدند يا اصلا ان قدر طبيعي شده بود که هيچ کس به آن‌ها به ديد يک آسيب تدريجي نگاه نکند.

وارد باغ خانه قوام‌السلطنه که مي‌شويد دو ساختمان به صورت قرينه در دو ضلع حياط قرار گرفته‌اند؛ يکي موزه‌ي آبگينه و سفالينه‌هاي ايران که از لحظه ورود مي‌توان آن را مشاهده کرد و ديگري در ضلع جنوبي حياط و پشت پيچک‌ها و درختان تنومند باغ موزه است که حدود ??? سال پيش به دستور احمد قوام ساخته و بعدها فرهنگسراي نوبهار(محل فعلي بنياد فارابي) نام گرفت.



عليرضا تابش، مديرعامل بنياد سينمايي فارابي که بهمن ?? به اين فضا پا گذاشت؛ از زمان ورود دغدغه‌ي رفع آسيب‌ها داشت.
پيچک‌هايي که بعد از محصور کردن درختان تنومند باغچه و خشک کردن تدريجي آن‌ها، کف حياط را با شيره‌هاي سياه رنگ خود پُر کرده بودند يکي از اين موارد بود که سرانجام درختان اين باغ پس از ?? سال هرس شده‌اند.
تابش در طول حدود ? ماه، بررسي‌هاي اوليه را براي ساماندهي و مرمت اين ساختمان تاريخي انجام داد و بالاخره پاييز و زمستان ?? جداره ديواره‌ها نيز از دود و آلودگي‌ها پاک شدند. آلودگي‌هايي که گفته مي‌شود، انتخاب نوع شوينده براي آنها با توجه به قدمت بنا و حتي نوع سمباده‌ي آن دو هفته زمان ‌برد.
براساس بررسي‌ها، آسيب‌ها بيشتر متوجه دو ورودي باغ و جداره‌ها بود که مرمت‌هايي در آنها صورت گرفته و سردرها هم مرمت شده‌اند. بخش قاجاري فضا نيز مرمت‌هايي جزئي نياز داشت که انجام شدند.




درواقع ساختمان بنياد فارابي که کارش را با مديريتي سيد محمد بهشتي در سال ?? آغاز کرد، در دوران عليرضا تابش به عنوان يازدهمين مدير اين بنياد، اين شانس را داشت تا با توجه به سابقه‌ي اين مدير در سازمان ميراث فرهنگي در اين بخش مورد توجه قرار بگيرد.
تابش درباره چگونگي آغاز مرمت اين بناي تاريخي توضيح مي‌دهد: هنگامي که به عنوان مديرعامل بنياد فارابي انتخاب شدم از آقاي- رجبعلي خسروابادي – مديرکل ميراث فرهنگي استان تهران – درخواست کردم که از مجموعه ديدن کنند. او پس از بازديد گفت که ما نمي‌توانيم به لحاظ بودجه کمکي به مجموعه کنيم اما براي مرمت و احياء اسکندر مختاري- کارشناس پيشکسوت ميراث فرهنگي - را براي انجام پروژه مرمت معرفي کرد.
او ادامه مي‌دهد: با توجه به کمبود بودجه، در آن زمان تلاش شد تا مشارکت ديگر ارگان‌ها را براي مرمت اصولي بنا به کمک گيرد و سرانجام در پاييز ?? سازمان زيباسازي شهرداري با مشارکت بنياد فارابي مرمت اين مجموعه را شامل کف‌سازي، جداره‌سازي و برچيدن بخش‌هاي الحاقي افزوده شده در يک دهه‌ي اخير، بندکشي و مرمت آجرهاي شکسته، زير نظر اسکندر مختاري آغاز کرد.

به اعتقاد او بيشترين مشکلات اين بنا مربوط به مواردي چون زيرزمين که شامل نم، رطوبت و پوسيدگي لوله‌ها بود بنابراين اقدامات اساسي در بخش تأسيساتي بنا انجام شد. قسمتي نيز از زباله تخليه، مرمت شده و مبلمان شهري باغ هم کلاً تغيير کرد.
بر اساس آن‌چه امروز مي‌توان در فضاي باغ بنياد فارابي به چشم ديد، به وضوح مي‌توان فهميد که مدير وقت فارابي فقط به اين اقدام اکتفا نکرده است؛ او از ابتداي سال ?? ورود خودرو به مجموعه تاريخي بنياد فارابي را ممنوع کرد و آشپزخانه صنعتي که روزانه ??? پرس غذا به بيرون مجموعه ارائه مي‌کرد را نيز تعطيل کرده است.



او از ابتداي سال ?? ورود خودرو به مجموعه تاريخي بنياد فارابي را ممنوع کرد و آشپزخانه صنعتي که روزانه ??? پرس غذا به بيرون مجموعه ارائه مي‌کرد را نيز تعطيل کرده است.

مرمت خانه‌ي قوام را بنياد فارابي در مشارکت با سازمان زيباسازي شهر تهران انجام داد.

تابش با بيان اين مطلب نيز مي‌گويد: همکاري سازمان زيباسازي شهرداري تهران با بنياد فارابي در راستاي مرمت اين خانه تاريخي نتيجه بخش بود.
وي مي‌افزايد: در مذاکره با سازمان زيباسازي اين موضوع را جا انداختيم که عمده مشکلات مجموعه تاريخي قوام السلطنه در زيرزمين است که باعث آسيب‌رساندن جدي به دو ساختمان تاريخي اين مجموعه شده است.

سرانجام به گفته‌ي تابش؛ بهار امسال ساماندهي و مرمت اين عمارت تاريخي به پايان رسيد، مرمتي که همه‌ي بحث‌هاي محيطي مانند مبلمان شهري، نورپردازي و کارهاي محيطي را به طور کامل در برمي‌گرفت.

اصلا چه شد که بنياد فارابي به اين بناي تاريخي قدم گذاشت؟
خانه قوام السلطنه در سال ???? به سفارت مصر فروخته شد و هفت سال بعد بانک بازرگاني ساختمان را خريداري کرد. در دهه پنجاه اين عمارت به تملک دولت درآمد و بخش بيروني آن براي کاربري موزه آبگينه طراحي و بهره‌برداري شد و بخش اندروني عمارت اواخر دوره پهلوي به عنوان مجموعه فرهنگسراي نوبهار متعلق به دفتر مخصوص فرح پهلوي کاربري فرهنگي به خود گرفت. در سال ?? به منظور تکميل مجموعه در اطراف دو بناي اصلي ساختمان‌هاي جانبي و زيبايي هماهنگ با ساختمان‌هاي موزه و فرهنگسرا، جهت امور اداري و نمايشي ساخته شد.
پس از انقلاب موزه آبگينه کماکان به فعاليت خود ادامه داد اما فعاليت فرهنگسراي نوبهار متوقف شد و ساختمان جنوبي آن در اختيار بخش فرهنگي يک نهاد خاص قرار گرفت.

در سال ???? که باشگاه فارابي در باغ فردوس مستقر بود، قراربر تغيير مکان آن گذاشتند، به دليل جابجايي مديران وقت بنياد (سيد محمد بهشتي، مهدي يزداني) به همراه نماينده وزارت علوم که فرهنگسراها و موزه‌ها زيرمجموعه آن محسوب مي‌شد، چند مکان را براي استقرار بنياد سينمايي فارابي بازديد کردند که مي‌توان از ساختمان فعلي سازمان ميراث فرهنگي کشور و فرهنگسراي نوبهار نام برد.
اما سرانجام آن نمايندگان، فرهنگسرا را انتخاب کردند و در هيات دولت بين وزراي وقت ارشاد و علوم اين مساله شفاها مطرح شد که محل سابق اين فرهنگسرا، بنياد فارابي باشد.
در آن سال که بنياد سينمايي فارابي در ساختمان کنوني مستقر شد، موزه آبگينه و فرهنگسراي نوبهار دوساختمان مجزا از يکديگر درنظر گرفته شدند و سرانجام هفتم ارديبهشت ?? نيز اين بنا در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.

به اين ترتيب با استقرار ساکنان بنياد فارابي، بار تاريخي ديگري بر دوش اين ساختمان گذاشته شد و تاريخ سينماي پس از انقلاب به نوعي با اين مکان پيوند خورد.

حالا اندروني خانه قوام‌السلطنه بوي تاريخ سينماي ايران را مي‌دهد، همان‌طور که مي‌گويند مي‌توان ساختمان قوام را « مهد تاريخ سينماي پس از انقلاب» ناميد، بنائي که به‌تدريج تبديل به برند سينماي ايران در جهان شد و آثار سينمايي نوين را پس از انقلاب به جشنواره‌ها و بازارهاي جهاني سينما معرفي کرد و حتي با گذشت نزديک به چهار دهه از انقلاب ايران، اين بنياد توانست فعاليت‌هاي بزرگي در سينماي ايران و شناساندن چهره فرهنگي ايران به جهان نشان دهد.

به گفته‌ي تابش در اين بنا مذاکرات زيادي با چهره‌هاي جهاني سينماي جهان انجام شده و برخي از سينماگران جهان حتي تصاوير خانه قوام السلطنه را در خانه و اتاق کارشان نصب کرده‌اند.

«قوام‌السلطنه» که بود؟
احمد قوام، سياستمدار ايراني پايان دوره قاجار و پهلوي اول بود. او پنج بار نخست‌وزير ايران شد، دو بار در سمت نخست‌وزيري دوره قاجار و سه مرتبه نيز در دوره پهلوي اول نخست وزير ايران بود، او نگارش فرمان مشروطيت را بر عهده داشت.
قوام‌السلطنه، در ?? سالگي پيشخدمت ناصرالدين شاه شد. در ?? سالگي در سفر سوم مظفرالدين‌شاه به اروپا او را همراهي کرد و پس از پايان اين سفر بود که به «قوام السلطنه» مشهور شد. او بعدها به مقام دبيرحضوري دربار مظفرالدين شاه رسيد و نويسنده «فرمان مشروطيت» و سپس رابط مظفرالدين شاه با مشروطه خواهان شد. ولي پس از مرگ مظفرالدين شاه و در دوران محمدعلي‌شاه، از سياست کناره گرفت و راهي اروپا شد و به تحصيل در رشته حقوق پرداخت.